Vardar, sözünün bilinen kökenine ait görüşlerden birisine göre bu söz, Trakya'daki dillerde “Bardários” sözünden geldiği bilinmektedir.
Vardar Bölgesi Makedonya'nın 8 istatistiksel bölgelerinden birisidir. Makedonya'nın güney kısmında yer alır. Topraklarının güney sınırının uzun bir kısmı Yunanistan devletiyle sınırdaş olduğu bilinmektedir. Bölge sınırları içinde aynı zamanda da Köprülü ve Kavadar şehirlerinin bulunduğu bilinmektedir.
Vardar Ovası Hikayesi
Makedonya'da yer alan Vardar Nehrinin de bulunduğu bu meşhur ova“Vardar Ovası” gibi birçok anonim türküye ilham kaynağı olduğu bilinmektedir. Gostivar şehrine yakın bir köy olan Vrutok köyünden kaynadığı tespit edilmiştir. Gostivar, Köprülü, Gevgeli, Üsküp gibi şehirlerinden geçmekte olduğu bilinen Vardar Üsküp şehrinin doğu ve batı bölümü olarak ikiye ayrılmasında en önemli etkendir.
Aynı zamanda Vardar Ovasının çok meşhur olmasında büyük bir katkı sağlayan türküsü bulunmaktadır. Türkü anonimdir. Yazarı bilinmemektedir. Fakat hikâyenin bu şekilde olduğu tahmin edilmektedir.
Yıl yaklaşık olarak 1371 olduğu tahmin edilmektedir. Osmanlı imparatorluğunun büyüme ve genişleme sürecinin yaşandığı bir dönemde hikayenin yaşandığı düşünülmektedir. Tahmin edeceğiniz gibi İstanbul daha henüz fethedilmemiş; Anadolu'nun fethi meselesi ise tam anlamıyla tamamlanmamıştır. Osmanlı imparatorluğu aynı zaman dilimi içerisinde bir yandan Anadolu'da ilerlerken bir yandan da Rumeli'de fetih harekatını son sürat sürdürüyordu. Alperen dervişlerinin, Rumeli'de fetih amacıyla karargah kurdukları tahmin edilmekte; fethin tabiri caizse altyapısını hazırlıyorlardı. Önce iskan politikası ile gönülleri fetheden imparatorluk sonrasında ise fiili fethi başlatıyorlardı. I. Murat devrinde, Osmanlı devleti orduları Makedonya'nın Üsküp şehrini kuşatıyor. Saray ileri gelenlerinin içinde yer alan Vezir Çandarlı Ali Bey'in otağı da burada yer almaktadır. Henüz kuşatma devam ederken civar köylerde ile kasabalardan halk Osmanlıya sığınmak için ovaya akın akın gelmekte katılmaktaydı.
İşte türkümüzün içerisinde bahsedilen kahramanı genç kız da bu kalabalık kafile içinde aç sefil bir şekilde sığınacak yer aramaktadır. Genç kızın yolu bir gün Vezir Çandarlı Ali Beyin öz evladı olan Çandarlı Halil Paşa (Daha sonra da ise babasının ölümü ile kendisi vezir-i azam olmuştur) ile kesişmektedir. Halil Paşa kızı sahip onunla ilgilenir. Onu otağına kadar alır. Anlatılan rivayetlere göre onu el üstünde tutar ve artık savaşta sona gelinmiş, savaş kazanılmıştır. Bütün Balkanlar tam 500 seneye yakın bir zaman dilimi içerisine hüküm sürecek bir imparatorluğun, Osmanlı devletinin hakimiyetine girmiş olacaktır. Fakat savaş anında ve savaş alanında 1. Murat öldürülmüş, şehit düşmüştür. Sonuçta bu durumdan ötürü ordu ister istemez geri döner. Yanlarında Rumelilerin bulunduğu bir yığın insan da vardır. Fakat bir kısmının kendi rızası, bir kısmının da zorla yurtlarından zorla koparılan bu insanların doğal olarak sıla özlemi hiç bitmeyecektir. Çandarlı Halil Paşanın hemen yanına sığınan, onun yanında barınan kahramanımız da Halil Paşa'ya fazlasıyla ilgi gösterir. Onunla ilgilenir. Onu çok sever, ona büyük bir özlemle bağlanır ama ondaki memleket özlemi asla bitmez. Böylece çok bilinen meşhur bu türküyü yaktığı rivayet edilmektedir.
Türkünü sözlerinin anonim şekli aşağıda yazılmaktadır.
Vardar Ovası Türkü Sözleri
Mayadağ'dan kalkan sazlar
Al topuklu beyaz kızlar
Yarimin yüreği sızlar
Eylenemem aldanamam
Ben bu yerlerde duramam
Vardar ovası Vardar ovası
Kazanamadım sıla parası
Mayadağ'ın yıldızıyım
Ben annemin bir kızıyım
Efendimin sağ gözüyüm
Eylenemem aldanamam
Ben bu yerlerde duramam
Vardar ovası Vardar ovası
Kazanamadım sıla parası
Türküyü birçok değerli sanatçı seslendirmektedir. Müzeyyen Senar, Sibel Can, Zeki Müren, Candan Erçetin ve Aluş Nuş gibi önemli sanatçılar da seslendirmektedir.
